پلیتهای چاپ افست: معرفی و کاربردها
پلیتهای چاپ افست ورق‌های نازک از جنس روی هستند که در فرایند چاپ برای انتقال طرح از لاستیک به بستر چاپ (مانند کاغذ) مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ورق‌ها بسته به روش تولید، به دو نوع زینک و پلیت تقسیم میشوند: اگر ورق‌ها به روش سنتی لیتوگرافی (با استفاده از فیلم) تولید شوند، به آنها زینک می‌گویند؛ اما اگر به طور مستقیم از کامپیوتر با استفاده از دستگاه‌های خاص (مانند پلیت‌ستر) خروجی گرفته شوند، به این ورق‌ها پلیت گفته میشود.
اصول کاربرد پلیت‌ها
استفاده از پلیتهای چاپ افست، چه در چاپ تک‌رنگ و چه چندرنگ، چه برای چاپ رول و چه ورقی، قواعد مشابهی دارد. تمامی ماشین‌های چاپ افست معمولاً دارای سه سیلندر اصلی هستند: سیلندر پلیت، سیلندر بلنکت و سیلندر چاپ. در این فرایند، با چرخش سیلندر پلیت، پلیت ابتدا با نوردهای رطوبت‌دهی تماس پیدا کرده و سپس نوردهای مرکب‌دهی را لمس می‌کند. نوردهای رطوبت‌دهی قسمتهای غیرچاپی پلیت را مرطوب می‌کنند تا از انتقال مرکب به این نواحی جلوگیری شود. سپس، قسمتهای مرکب‌پذیر پلیت به سیلندر بلنکت و در نهایت به کاغذ منتقل میشوند و به این ترتیب عمل چاپ انجام میشود.
نقش و جنس پلیت‌ها
در فرآیند چاپ افست، پلیت نقش حیاتی ایفا می‌کند. این پلیت‌ها معمولاً از فلزاتی مانند روی یا فوتوپلیمر ساخته میشوند و قبل از نصب بر روی ماشین، با مواد آلی مخصوص پوشانده میشوند. پلیتهای چاپ باید توانایی انتقال تصویر ثبت‌شده بر روی خود را به بستر چاپی (که می‌تواند شامل کاغذ، مقوا، پلاستیک و غیره باشد) داشته باشند. پلیتهای فلزی، هرچند گران‌تر از دیگر انواع پلیت‌ها هستند، اما مقاومت بیشتری دارند و می‌توانند برای مدت طولانی‌تری مورد استفاده قرار گیرند.
ویژگی‌های فنی پلیت‌ها
ضخامت پلیتهای چاپ بسیار کم و حدود ۰.۳ میلی‌متر است، که نصب آنها بر روی ماشین چاپ را آسان می‌کند. بیشتر پلیت‌ها از نوع تک‌فلزی هستند و معمولاً از آلومینیوم با روکش روی ساخته میشوند. با این حال، در برخی از انواع پلیت‌ها مقادیر کمی پلاستیک نیز به کار رفته است. استفاده از آلومینیوم در تولید پلیت‌ها به دلیل فرایندهای نوینی مانند سندبلاست و بال گرینینگ، در حال افزایش است. امروزه بیشتر پلیتهای چاپ افست از طریق فرایندهای الکترونیکی آنودایز میشوند و برای فرایند چاپ آماده میشوند.
فناوری‌های تصویرنگاری و پلیت‌ها
برای تصویرنگاری پلیت، سطح آن باید دارای غشای خاصی باشد که معمولاً از جنس مس، پلیمر یا ترکیب فلزی است. پلیتهای حساس به نور، مانند آنهایی که از فوتوپلیمر ساخته شده‌اند، با لایه‌ای از ترکیبات آلی پوشانده شده و با یک حلال ویژه ظاهر میشوند. عمر مفید این پلیت‌ها حدود یک سال است و می‌توانند برای تیراژهای چاپی تا ۱۵۰,۰۰۰ نسخه استفاده شوند. این نوع پلیت‌ها از پرفروش‌ترین انواع در بازار امروز هستند.
فرایندهای فوتوکمیکال
در تولید پلیت‌ها، دو نوع فرایند فوتوکمیکال وجود دارد:
- سخت شدن لایه حساس به نور توسط نور (روش نگاتیو)
- دی‌کمپوزیشن لایه حساس به نور توسط نور (روش پوزیتیو)
در فرایند پوزیتیو، از فیلم پوزیتیو به عنوان منبع اصلی استفاده میشود که بخش‌های سیاه آن به قسمتهای مرکب‌پذیر پلیت واکنش می‌دهند. در روش نگاتیو، از فیلم نگاتیو استفاده میشود و بخش‌های روشن آن به قسمتهای مرکب‌پذیر واکنش می‌دهند. برای اطمینان از کیفیت پلیت و نظارت صحیح بر تولید، المان‌های کنترلی نیز بر روی پلیت کپی میشوند.
پلیت های دیازو
پلیت های دیازو با لایه ای از ترکیبات آلی پوشش داده شده اند و با یک حلال ویژه ظاهر می شوند. مدت زمان نگهداری این پلیت ها در حدود یک سال است. این پلیت ها برای تیراژ های چاپی ۱۵۰،۰۰۰ نسخه بکار گرفته می شود .
پوشش پلیت دیازو که از ترکیبات اورگانیک تهیه می شود، از قبل حساس می شوند و به هر دو روش های نگاتیو و پوزتیو قابل تصویرنگاری هستند (ولی بیشتر از روش نگاتیو استفاده میشود). روش عمل آوری این پلیت به این گونه است که بعد از در معرض قرار گرفتن آن در مقابل نور غلیظ، نوعی امولسیون مخصوص بر روی سطح پلیت مالیده میشود. قسمت های تیره با نورنديده سطح پلیت که در هنگام فرایند تصویرنگاری نگاتیو مشخص شده اند، توسط امولسیون حل میشوند و به عنوان قسمت های آب پذیر پلیت مشخص می شوند. وقتی پلیت های دیازو به روش فوتوپلیمریک پوزیتیو ساخته میشوند یعنی زمانی که قسمت های دارای تصویر تیره هستند، از حلال های خاصی برای محافظت از قسمت های دارای تصویر باید استفاده کرد. از پیت های دیازو در تیراژهای ۱۰۰۰۰۰ تایی استفاده میشود. انواع پلیت های دیازویی هم وجود دارد که به خاطر اعمال لاکهای مخصوص بر روی آن، تا تیراژ ۲۵۰۰۰۰ تایی هم قابل استفاده هستند.
پلیت های پلیمری
پلیت های فتوپلیمر نیز با لایه ای از ترکیبات مواد آلی پوشش داده می شوند. لایه ای در برابر ساییدگی بسیار ماندگار و مقاوم است . پلیت های فتوپلیمر برای تیراژ های چاپی ۲۵۰،۰۰۰ نسخه به کار گرفته می شود.
طریق تولید پلیت های پلیمری بسیار شبیه به پلیت های دیازو است. در این نوع پلیت ها پوشش سطحی پلیت بسیار مقاوم تر از انواع دیازو است که آن را برای مصارف طولانی تر و حجم کاری بیشتر مناسب می کند. نوعی فرآیندهای مخصوص که به وسیله کیورینگ های حرارتی بر روی این نوع پلیت انجام می شود، می تواند مقاومت و پایداری این پلیت را تا حد زیادی بیشتر کند و آن را برای تیراژهای تا ۱ میلیون نیز قابل استفاده کند.
در فرایند نگاتیو ساخت پلیت، از فیلم نگاتیو به عنوان اورجینال استفاده می شود که بخش های روشن آن به قسمتهای مرکب پذیر پلیت واکنش می دهد. برای اطمینان از کیفیت و نظارت صحیح بر پلیت در هنگام ساخت، المان های کنترل نیز بر روی پلیت کپی می شوند.
پلیت های های هالید نقره
پلیت های هالید نقره با لایه ی حساس به نور ، مشابه فیلم های عکاسی پوشش داده می شوند. به استثنای این که تاثیر امولسیون هالید نقره آهسته و تدریجی است و برای تکثیر رنگی این پلیت ها به صورت لایه ای حساس بر روی آلومینیوم آنودایز و سپس پوشش داده می شوند .در مراحل ظهور و ثبوت این پلیت ها مقادیری نقره در محلول به جای می ماند . نقره به جای مانده با تجهیزات مناسبی بازیافت می شود . آن گاه پس مانده ی محلول ها از طریق فاضلاب دفع می شود .
این نوع پلیت هم مانند انواع فوتوپیمری، دارای پوشش حساس به نور است که البته مقدار آن از پلیت های فوتوپلیمری کمتر است. این پلیت ها می توانند هم به روش فوتوگرافی و هم به روش لیزر تصویرنگاری شوند. استفاده از این پلیت ها در چاپ ارت ورک های دیجیتالی تک رنگ رواج زیادی دارد. از امولسیون هالید نقره بر روی پلیت های آلومینیومی انودایز شده نیز استفاده می شود که در این صورت پلیت را برای چاپ ارت ورک های دیجیتالی رنگی قابل استفاده می کند.
پلیت های هالید نقره با پایه فیلم (پلیت پلی استری)
این پلیت ها برای چاپ تک رنگ مورد استفاده قرار می گیرند .
پلیت های هالید نقره با پایه ی فلزی
این پلیت ها برای سیستم های خروجی مستقیم پلیت (ctp) مورد استفاده قرار می گیرد .
پلیت های الکترو گرافیک
از قوانین الکترواستاتیک در بسیاری از ماشین های فتوکپی استفاده می شود و در پلیت های الکتروفوتو گرافیک هم مانند ماشین های فتوکپی، از این قوانین بهره برده است؛ در فرایند ساخت این پلیت ها از یک فوتوکونداکتور (که بر روی درام یا بستر نصب شده) حساس به نور استفاده می شود. پلیت های الکترواستاتیکی نیز بر دو نوع هستند: پلیت با ترکیبات معدنی و غیر آلی نور رسانا و پلیت های با ترکیبات مواد آلی نور رسانا (مستر کاغذی)
پلیت های دو فلزی
پلیت های دو فلزی دارای یک لایه ی پلیمری از قبل حساس شده هستند. این پلیت ها به چند نوع تقسیم می شوند که به دو نوع آن ها اشاره می کنیم:
الف ) پلیت های با روکشی مسی بر روی فولاد ضد زنگ یا آلومنیوم
ب) پلیت با روکش کرم روی مس
پلیت های الکترواستاتیکی
ساختار این نوع پلیت ها مشابه ساختار دستگاه کپی الکترواستاتیکی است. پلیت های الکترواستاتیکی نیز بر دو نوع هستند:
الف ) پلیت با ترکیبات معدنی و غیر آلی نور رسانا
ب) پلیت های با ترکیبات مواد آلی نور رسانا (مستر کاغذی)
پلیت های افست خشک (بدون آب)
این نوع پلیت ها فقط در ماشین چاپ افست خشک (بدون آب) استفاده می شوند . برای نواحی دارای تصویر و پذیرای مرکب از آلومینیوم پایه و برای نواحی بدون تصویر از لایه ی سیلیکونی استفاده می شوند. لایه ی سیلیکونی جایگزینی برای لایه ی رطوبت خواهد شد. استفاده از این نوع پلیت ها نیاز به مرکب ویژه دارد.
پلیت های زدودنی
نگاشت تصویر در این نوع پلیت ها از طریق داده های دیجیتالی صورت می پذیرد و نیازی به طی مراحل شیمیایی ندارد. این پلیت ها به صورت دیجیتالی حساس می شوند. پلیت های زدودنی در انواع پایه ی فلزی و پلی استری عرضه می شوند. نگاشت تصویر از طریق سوزاندن لایه ی حساس توسط لیزرهای حرارتی صورت می گیرد. پلیت ستر های جدید از این فناوری بهره گرفته اند. هم چنین در ماشین های DI ( از کامپیوتر به ماشین چاپ ) نیز این پلیت ها مورد استفاده قرار می گیرند .
تصویرنگاری در این نوع پلیت ها از طریق داده های دیجیتالی صورت می پذیرد و نیازی به طی مراحل شیمیایی ندارد. این پلیت ها به صورت دیجیتالی حساس می شوند. پلیتهای زدودنی در انواع پایه فلزی و پلی استری عرضه می شوند. نگاشت تصویر از طریق سوزاندن لایه حساس توسط لیزرهای حرارتی صورت می گیرد. پلیت سترهای جدید از این فناوری بهره گرفته اند. هم چنین در ماشین های (DI از کامپیوتر به ماشین چاپ) نیز این پلیت ها مورد استفاده قرار می گیرند.
پلیت های بی متال
این پلیت ها برای کار با تیراژهای بالا مناسب هستند. در فرایند ساخت این پلیت از مس، بر روی فلزاتی مثل آلومینیوم و استیل ضدزنگ استفاده می شود. قسمتهای نگاتیو پلیت بخش های تصویر دار آن را در مقابل نور قرار می دهند و پوشش روی مس را سخت می کنند. به این ترتیب قسمت های سخت نشده پوشش حل شده و از بین می روند و بعد از آن مس نیز از روی سطح کار پاک شده و فلز دوم یعنی آلومینیوم نمایان می شود. یکی از مزایای این پلیت، فاسدناپذیری و مقاومت بالای آن است.
پلیت های حساس به حرارت
از گرمای اشعه اینفرارد برای گرم کردن این نوع پلیت به جای نور استفاده می شود. این پلیت ها از پوشش های پلیمری حساس به حرارت استفاده می کند که توسط دیودهای لیزری اینفرارد حکاکی می شود. فرایند کیورینگ که بعد از حرارت دهی پلیت انجام می شود، این پلیت را برای تیراژهای یک میلیونی آماده می کند.
پلیت های هیبرید
در پلیت های هیبرید از دو نوع پوشش متفاوت بر روی سطح پلیت استفاده می شود؛ یک نوع پوشش پلیمری سنتی در زیر و به عنوان لایه نخست، و یک پوشش هالید نقره به عنوان پوشش بالایی و بر روی سطح پلیت قرار می گیرد. شیوه کار به این شکل است که لایه زیرین در معرض نور یووی قرار می گیرد. از بین رفتن لایه رویی و فرایندهایی شیمیایی که بر روی لایه زیرین انجام می شود، باعث تشکیل قسمتهای تصویر دار و بدون تصویر بر روی پلیت می شود. کار چاپ بر روی سطح زیرین پلیت انجام می شود. امروزه به خاطر اهمیت روزافزون سیستم های کامپیوتر به پلیت، چاپخانه های بزرگ تجاری بیشتر متمایل به استفاده از پلیت های حرارتی هستند و چاپخانه های چاپ روزنامه و انتشاراتی های بزرگ هم اغلب از پلیت های violet CTP استفاده می کنند. بی شک، پیشرفت هایی که فناوری دیود بر صنعت پلیت چاپ داشته، کم کم رواج پلیت های حرارتی و CTP سنتی و قدیمی یتر را کم و کمتر می کند زیرا فناوری های دیودی، کیفیت ساخت نهایی را بسیار بهتر و تفاوت بین آنها را بسیار چشمگیرتر کرده است.
تفاوت میان فناوری پلیت حرارتی و پلیت CTP
تفاوت هایی میان فناوری پلیت حرارتی و پلیت CTP وجود دارد که از نظر متخصصان این زمینه همواره جای بحث داشته است؛ عده ای بر این باور بوده اند که پلیتهای حرارتی به دلیل اینکه از سیستم های باینری استفاده می کند دارای برتری هایی است. کار با تکنولوژی پیشرفته لیزر، اطمینان کار را بسیار بالا می برد. البته دیگر فاکتورهایی مثل سرعت چاپ، هزینه و عمر دستگاه های لیزر هم از موضوعات مهمی ست که مدنظر قرار می گیرد. از طرف دیگر پلیتهای Violet CTP از تکنولوژی دیود لیزری ارزان تری استفاده می کند که می تواند بر اساس نیاز مشتری تغییرات مناسبی هم در آن ایجاد کرد. ولی این نوع پلیت های پلیمری واقعا از نظر باز تولید قابل مقایسه با پلیتهای حرارتی و مخصوصا با پوشش نقره نیستند. با این حال این تفاوت در کیفیت، در نسل های جدید پلیتهای Violet CTP به خوبی حل شده است؛ این پلیت های جدید که FFEI نام گذاری شده اند، حاصل همکاری کمپانی های فوجی فیلم و تکنوا است. این دو کمپانی اظهار می کنند که پلیت های جدید از نظر بازتولیدشان، قابل مقایسه با پلیت های حرارتی هستند و اینکه مقاومت بیشتری نسبت به پلیت های حرارتی دارند.
اگر به چند سال گذشته این صنعت بازگردیم، می بینیم که تکنولوژی پلیت های چاپ نه تنها به اندازه امروز دارای گستردگی و تنوع نبود، بلکه خلل و شکاف های زیادی هم در آن وجود داشت که پیشرفت های اخیر این صنعت را بسیار ضروری جلوه میداد. پلیت هایی که نیاز به فرایند شیمیایی پیچیده ای نداشته باشند و به راحتی توسط کامپیوترها تصویرنگاری شوند، در نگاه تولیدکنندگان رویایی بود که بشر هنوز به آن دست نیافته بود. ولی امروز، پلیتهایی که نیاز به هیچ گونه فرایند مضر و پیچیده شیمیایی ندارند، در بازارهای جهانی قابل دسترسی هستند و یکی از قدرتمندترین فناوری های يعنی فناوری جوهرافشان، را وارد این صنعت کرده اند که تمامی مزیت های یک پلیت با کاربری آسان و فوق العاده را به کارخانه ها و چاپخانه داران هدیه داده است . مزایایی مثل سرعت بسیار بالای چاپ، هزینه پایین پلیت ستر، حذف فرایندهای پیچیده و زمان بر پیش از چاپ از جمله آنهاست. یک سیستم CTP جوهرافشان، می تواند تصویر کار چاپی را بدون نیاز به هیچ نوع پوشش یا فلز خاصی به صورت مستقیم بر روی پلیت نگاشت کند، اتفاقی در سالهای گذشته بسیار دور از دسترس مینمود.
